ប្រទេសចិន៖ខុសពីអត្តចរិតនៃរបៀបធ្វើការរបស់បស្ចិមលោក ចិនមិនដែលមានជំនឿថា វាជាកិច្ចការរបស់ខ្លួននោះទេ ក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរប្រព័ន្ធដឹកនាំនៃប្រទេសណាមួយ។ ពួកគេប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលដែលមានប្រព័ន្ធដឹកនាំផ្ទាល់ខ្លួន ហើយខិតខំទាញផលប្រយោជន៍ដែលពួកគេអាចធ្វើទៅបាន។
ចិនមិនដែលខ្វល់ខ្វាយថា ប្រទេសជាដៃគូរ គោរពគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ ឬស្ថាប័នអភិបាលកិច្ចល្អ អ្វីនោះទេ សំខាន់ឱ្យតែខ្លួនអាចរកប្រាក់ចំណូលចូលហៅប៉ាវបាន។
គេអាចនឹងនិយាយថា ចិនជាប្រទេសអត្មានិយម ឬក៏ឆ្លាត ព្រមគ្នា។ អត្មានិយមព្រោះ ការស្វែងរកប្រាក់ចំណេញពីការវិនិយោគរបស់ខ្លួនជាគោលដៅចម្បង។ រីឯ ឆ្លាតក៏ថាបាន ព្រោះ បើទោះបីជា ចិនចង់ផ្លាស់ប្ដូរប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់ប្រទេសណាមួយឱ្យប្រសើរ ក៏ពួកគេមិនសង្ឃឹមថា អាចធ្វើវាបានសម្រេចនោះដែរ។ ចិនមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ពីមេរៀនប្រវត្តិសាស្រ្ដរបស់បស្ចិមលោក។
ក្រៅតែពីអាចផ្លាស់ប្ដូរប្រទេសដែលមានអរិយធម៌ក្មេងខ្ចី តួយ៉ាង ប្រទេសហ៊្វីជី (Fiji) និងវ៉ានូទូ (Vanuatu) បស្ចិមលោកបានបរាជ័យយ៉ាងអាម៉ាស់ជាមួយប្រទេសដែលមានប្រវត្តិសាស្រ្ដដ៏យូរអង្វែងដូចជានៅអ៊ីរ៉ាក់ (Iraq) ឬអាហ្វហ្គានីស្ថាន (Afghanistan)។ ចុងក្រោយ ពួកគេមិនត្រឹមតែមិនបានជួយធ្វើឱ្យប្រទេសទាំងនោះប្រសើរឡើងទេ តែថែមទាំងលំបាកលំបិនជាងមុនទៅទៀត។
វិនិយោគិនចិនអាចវិនិយោគលើគ្រប់វិស័យ មិនថា វិស័យឧស្សាហកម្ម សេវាកម្ម ហិរញ្ញវត្ថុ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសូម្បីតែ កាស៊ីណូ និងពេស្យាចារ្យ។ ប្រាកដណាស់ វិនិយោគគិនចិននៅបរទេស ជាពិសេសក្នុងប្រទេសក្រីក្រ ជារឿយៗ ត្រូវបានគេរិះគន់អំពី ការវិនិយោគដែលបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ ការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន និងការផ្តល់សេវាកម្ម ឬទំនិញគ្មានស្ដង់ដារគុណភាព។
វត្តមាន និងការកើនឡើងឥទ្ធិពលរបស់ចិនក្នុងសង្គមកម្ពុជា
នៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ ឥទ្ធិពលរបស់ចិនក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានបន្តកើនឡើង ទាំងក្នុងបរិបទនយោបាយ និងការវិនិយោគ។ យោងតាមតួលេខចុងក្រោយ បំណុលរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងលើប្រទេសកម្ពុជាមានប្រហែល ៤ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក គឺស្មើប្រមាណជាងពាក់កណ្តាលនៃបំណុលសរុបរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ឬប្រហែល ២០ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (១)។
ភ្លៀវទេសចរណ៍ចិនច្រើនជាង ១.២លាននាក់ បានមកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា កាលពីឆ្នាំមុន ហើយអាចកើនឡើងដល់ ២លាននាក់នៅឆ្នាំ២០២០ (២)។ ការវិនិយោគជារួមបានកើនឡើងពីប្រមាណ ២០០លានដុល្លារអាមេរិក ដល់ ៤.៨ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ត្រឹមចន្លោះឆ្នាំ២០១៥ និង២០១៦។ ធៀបនឹងបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀត ទម្ងន់នៃការវិនិយោគរបស់ចិនមានទំហំធំធេងណាស់។
ការវិនិយោគរបស់ចិនក្នុងការសាងសង់ផ្លូវ និងស្ពាន ដែលភាគច្រើនប្រើប្រាស់វត្ថុធាតុដើម និងកម្លាំងពលកម្មជនជាតិចិនផ្ទាល់ តំណាងប្រមាណឱ្យ ៧០ភាគរយ និងប្រហែលជា ២០ភាគរយនៃឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជាត្រូវបានវិនិយោគដោយក្រុមហ៊ុនចិន (៣)។
នៅក្រុងព្រះសីហនុ ឯណោះវិញ របាយការណ៍ខ្លះបានប៉ាន់ស្មានថា ជនជាតិចិន មានប្រមាណជាង ២០ភាគរយនៃប្រជាជនសរុប។ ធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៧ កំណើនឆ្នាំនេះបានកើនឡើងប្រហែល ១២៦ភាគរយ (៤)។
ការវិនិយោគចិនយ៉ាងច្រើន ជាពិសេស ក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យបានកំពុងរីកដូចផ្សិត។ ទោះជាយ៉ាងណា ការសាង់សង់ទីក្រុងទំនើប និងមានតម្លៃថ្លៃ ទាំងនោះ ត្រូវបានអ្នកជំនាញវាយតម្លៃថា មិនសាកសមនឹងកម្រិតជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជាជាទូទៅនោះទេ តែវាសម្រាប់ជនបរទេសដែលមានលុយច្រើន។ ទំនោរនេះបាននិងកំពុងធ្វើឱ្យថ្លៃដី ទំនិញ សេវាកម្ម និងវត្ថុធាតុដើម ឡើងថ្លៃ ហើយរុញច្រានឱ្យម្ចាស់ស្រុក និងអាជិវករ លក់ផ្ទះរបស់ខ្លួន និងផ្លាស់ទីលំនៅទៅរស់នៅតំបន់ផ្សេង។
លើសពីនេះ បើយោងតាម របាយការណ៍ The China Daily (៥) ក្នុងចំណោម ក្រុមហ៊ុនទាំង១២១ នៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសនៃក្រុងព្រះសីហនុ មានក្រុមហ៊ុនចិនរហូតដល់១០៤ និងក្រុមហ៊ុនផ្សេងជារបស់កម្ពុជា និងប្រទេសជឿនលឿនដូចជា ជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
តើវានឹងមានន័យយ៉ាងដូចម្ដេច នៅពេលដែលប្រទេសរបស់អ្នកពឹងផ្អែកលើចិនកាន់តែខ្លាំង?
បើចិនសើច អ្នកត្រូវសើច និងបើចិនយំ អ្នកនឹងត្រូវយំ។ ហើយមានពេលខ្លះ អ្នកប្រហែលជាត្រូវនិយាយថា វាជាសត្វសេះ បើទោះជា អ្នកមើលឃើញថាវាជាសត្វលា ក៏ដោយ។ ទោះជា រដ្ឋបាលទីក្រុងប៉េកាំងតែងតែប្រកាសជាដដែលៗអំពី “ការរីកចម្រើនដោយសន្តិភាព និងមិត្តភាព” របស់ចិន ក៏គេត្រូវចងចាំថា នៅពេលដែលប្រជាជាតិមួយកាន់តែខ្លាំង ប្រជាជាតិនោះនឹងកាន់តែសកម្មក្នុងការបញ្ចេញអាកប្បកិរិយា “ចូលចិត្ត ឬមិនចូលចិត្ត” ហើយនឹងមិនខ្លាចព្រមានការពារអ្វីដែលជាផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួនឡើយ។
ឥរិយាបថល្អបំផុតដើម្បីធ្វើការជាមួយចិន៖ បទពិសោធពិភពលោក
ប្រាកដណាស់ វឌ្ឍនភាពនៃការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន បាននិងកំពុងក្លាយជាប្រភពដ៏ចម្បង សម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពិភពលោកទាំងមូល។ ចិនជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចសាកលធំបំផុតទីពីរ បើគិតដល់ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (Produit Intérieur Brut) និងធំបំផុតទីមួយ ផ្អែកលើ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបដោយគិតអំណាចទិញ (Produit Intérieur Brut de Pouvoir d’Achat)។ គ្រាន់តែប្រជាជនចិនម្នាក់ចំណាយត្រឹមតែមួយដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ ក៏ការចំណាយសរុបមានដល់ជាង ១.៣ពាន់លានដុល្លារទៅហើយ គឺវាស្មើជាង ១០ភាគរយនៃចំណូលដែលកម្ពុជាខំរកក្នុងមួយឆ្នាំ។
ពិភពលោកត្រូវការទីផ្សារចិន ទោះជាប្រទេសជឿនលឿន មិនថា អាមេរិក កាណាដា ជប៉ុន និងសហគមន៍អឺរ៉ុប ហើយកម្ពុជាក៏មិនលើកលេងដែរ។
យ៉ាងណាមិញ គេមិនអាចធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនពឹងផ្អែកខ្លាំងជ្រុលលើប្រទេសណាមួយនោះទេ ទោះជាចិន ឬប្រទេសដទៃ។ បើគេដាក់ស៊ុតរបស់ខ្លួនក្នុងកន្រ្ដកតែមួយ ហើយថ្ងៃណាមួយដែលកន្ត្រកនោះធ្លាក់បែក នោះគេនឹងខាតបង់ស៊ុតនោះទាំងអស់តែម្ដង។
លើសពីនេះ យោងតាមបទពិសោធពិភពលោក ប្រសិនបើ ប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលរបស់ប្រទេសមួយគ្មានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ ប្រទេសនោះក៏ពិបាកនឹងទាញផលប្រយោជន៍អ្វីជាដំកំភួនអ្វីដែរ សម្រាប់សង្គម ជាពិសេស សម្រាប់ពលរដ្ឋសាមញ្ញទូទៅ។ ចិនមិនដែលខ្វល់ខ្វាយថា ការវិនិយោគរបស់ខ្លួននឹងផ្តល់ផលវិជ្ជមាន ឬផលប៉ះពាល់អ្វីដល់អ្នកណាទេ សំខាន់ឱ្យតែខ្លួនបានចំណេញ៕